Ngành dệt may tăng trưởng khởi sắc giữa bão thách thức toàn cầu năm 2025
Dù đối mặt với những biến động thương mại quốc tế và áp lực nội tại, ngành dệt may Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những trụ cột xuất khẩu chủ lực.
Theo báo cáo mới nhất từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 34,72 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2024. Con số này không chỉ phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch mà còn mở ra triển vọng tích cực cho cả năm, với mục tiêu 47-48 tỷ USD được đặt ra từ đầu năm.
Trong đó, tháng 9/2025 ghi nhận mức xuất khẩu ước đạt 3,96 tỷ USD, dù giảm nhẹ 10,9% so với tháng 8 do chu kỳ đơn hàng điều chỉnh và biến động nhu cầu từ các thị trường chính. Tuy nhiên, so với tháng 9/2024, mức tăng vẫn đạt 13,2%, góp phần đẩy lũy kế 9 tháng lên mức ấn tượng.
Tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may trong 9 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 34,72 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2024.
Cụ thể, giá trị xuất khẩu quần áo may mặc chiếm tỷ lệ lớn nhất với khoảng 27,8 tỷ USD, trong khi vải, phụ liệu và vải kỹ thuật đạt 6,9 tỷ USD. Hàng dệt may Việt Nam hiện đã có mặt tại 138 quốc gia và vùng lãnh thổ, nhờ lợi thế từ 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) đang hiệu lực, dự kiến tăng lên 22 hiệp định vào năm 2027.
Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm hơn 45% tổng kim ngạch, theo sau là EU và Nhật Bản. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn là nguồn nhập khẩu nguyên phụ liệu chính, với kim ngạch nhập khẩu 9 tháng đầu năm lên đến gần 16 tỷ USD, trong đó vải chiếm 11 tỷ USD. Sự phụ thuộc này không chỉ làm tăng chi phí sản xuất mà còn khiến ngành dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá nguyên liệu toàn cầu.
Việt Nam hiện giữ vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu dệt may, với 44 tỷ USD năm 2024, chỉ sau Trung Quốc (301 tỷ USD). Các chuyên gia từ ACBS và VITAS nhận định, cơ hội lớn nhất nằm ở việc đa dạng hóa thị trường và đổi mới công nghệ. Đặc biệt, các thị trường phi truyền thống như Trung Đông, châu Phi và Nga đang nổi lên mạnh mẽ. Thị trường Nga đã mang về 1 tỷ USD năm 2024 và 700 triệu USD chỉ trong 7 tháng đầu 2025, nhờ các FTA mới và nhu cầu tăng cao từ xung đột địa chính trị.
Về lao động, dù chi phí tiền lương tại Việt Nam cao hơn 40-45% so với Indonesia hay Myanmar, hiệu suất lao động cao hơn tương ứng đã giúp duy trì lợi thế cạnh tranh, đặc biệt với các doanh nghiệp FDI. Hơn nữa, ngành đang dẫn đầu khu vực (sau Trung Quốc) về hiện đại hóa dây chuyền sản xuất, với ngày càng nhiều doanh nghiệp áp dụng công nghệ tự động hóa và "xanh hóa" để đáp ứng tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) nghiêm ngặt từ thị trường cao cấp.
Ngành dệt may Việt Nam vẫn phải đối mặt với "cơn bão" thách thức.
Dù tăng trưởng tích cực, ngành dệt may Việt Nam vẫn đối mặt với "cơn bão" thách thức, từ nội tại đến ngoại cảnh. Từ các phân tích của VITAS và thực tế doanh nghiệp, có năm vấn đề nổi bật nhất:
Thứ nhất, chúng ta chưa làm chủ chuỗi cung ứng nguyên liệu khi Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc, dẫn đến kim ngạch nhập khẩu cao kỷ lục 16 tỷ USD trong 9 tháng. Điều này làm tăng rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng do biến động địa chính trị và giá cả.
Thứ hai, áp lực tăng chi phí lao động sau sáp nhập tỉnh, thành: Việc sáp nhập các tỉnh thành đã đẩy nhiều khu vực từ vùng III-IV lên vùng I-II, khiến mức lương tối thiểu có thể tăng đáng kể. Trước đây, vùng I là 4,96 triệu đồng/tháng (cao hơn 43,7% so với vùng IV ở mức 3,45 triệu đồng). Sự điều chỉnh này có thể làm chi phí sản xuất tăng 10-15%, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận doanh nghiệp.
Thứ ba, gánh nặng tuân thủ đa dạng tiêu chuẩn quốc tế: Mỗi thị trường có bộ tiêu chí riêng (như ESG của EU hay quy định chống lạm dụng lao động của Mỹ), đòi hỏi doanh nghiệp đầu tư lớn vào chứng nhận và kiểm toán. Điều này không chỉ tốn kém mà còn phức tạp hóa quy trình sản xuất, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ.
Thứ tư, nhu cầu vốn khổng lồ cho đầu tư công nghệ và xanh hóa: Chuyển đổi số, tự động hóa và sản xuất xanh đòi hỏi hàng tỷ USD, nhưng doanh nghiệp nội địa khó tiếp cận tín dụng ưu đãi. Theo VITAS, nhu cầu vốn cho hạ tầng công nghệ có thể lên đến 5-7 tỷ USD trong giai đoạn 2025-2030, trong bối cảnh lãi suất cao và lạm phát toàn cầu.
Thứ năm, chi phí logistics cao và rủi ro thương mại quốc tế: Chi phí vận tải nội địa và quốc tế tăng 20-30% do lạm phát và gián đoạn chuỗi cung ứng. Thêm vào đó, chính sách thuế đối ứng 20% từ Mỹ đối với hàng hóa Việt Nam, cùng cạnh tranh gay gắt từ Bangladesh và Ấn Độ, đang ép giá xuất khẩu giảm trong khi chi phí sản xuất tăng. Biến động thương mại toàn cầu, như lạm phát và chính sách tiền tệ, càng làm đơn hàng chững lại theo chu kỳ.
VITAS cho rằng các doanh nghiệp cần tập trung hoàn thiện chuỗi cung ứng nội địa, đẩy mạnh tự động hóa, xây dựng thương hiệu riêng và mở rộng sang thị trường mới. Với sự hỗ trợ từ chính phủ qua các gói tín dụng xanh và FTA, ngành có dư địa lớn để đạt kim ngạch 50 tỷ USD vào năm 2026.
Ngành dệt may không chỉ là "cỗ máy xuất khẩu" mà còn là động lực tạo việc làm cho hơn 3 triệu lao động. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy bất định, sự kiên cường và đổi mới của doanh nghiệp Việt sẽ quyết định vị thế lâu dài trên bản đồ dệt may thế giới.